Kẻ bảng dưới đây vào vở, liệt kê một số chi tiết có tác dụng làm nổi bật sự khác biệt giữa hành động, vẻ bề ngoài với tâm trạng, cảm xúc bên trong của hai nhân vật Hoạn Thư và Thúc Sinh trước các tình huống khác nhau:

Tình huống	Nhân vật	Hành động/ vẻ bề ngoài	Tâm trạng, cảm xúc bên trong
Thuý Kiều mời rượu	Hoạn Thư
	Thúc Sinh
Thuý Kiều hầu đàn	Hoạn Thư
	Thúc Sinh

Trả lời:

Tình huống	Nhân vật	Hành động/ vẻ bề ngoài	Tâm trạng, cảm xúc bên trong
Thuý Kiều mời rượu	Hoạn Thư	Buộc Kiều hầu đàn, “xem mặt hỏi trả” Thúc Sinh, “thơn thớt nói cười” khen ngợi vờ vịt, mỉa mai về lòng hiếu thảo của Thúc Sinh.	“Nham hiểu giết người không dao”; mưu toan “làm ra con ở chúa nhà đôi nơi”.
	Thúc Sinh	“Chén tạc chén thù”, ngoảnh đi, chợt nói, chợt cười, cạn chén rượu mà Thúy Kiều mời như một con rối; nhất cử nhất động theo sự sai khiến của Hoạn Thư.	“Phách lạc hồn xiêu”, khi biết cả Kiều và bản thân “đã mắc vào tay” Hoạn Thư; tan nát lòng “nát ruột tan hồn”.
Thuý Kiều hầu đàn	Hoạn Thư	“Cười nói tỉnh say, chưa xong cuộc rượu lại bày trò chơi”; ngợi khen, quát mắng Thúy Kiều.	“Dường đà cam tâm”; “khắp khởi mừng thầm”
	Thúc Sinh	“Vội vàng gượng nói gượng cười”.	Càng “thảm thiết bồi hồi”, “gan héo ruột đầy”, “nỗi lòng càng nghĩ càng cay đắng lòng”.

 

Nhà thơ đã tả sự đối lập, tương phản giữa hai con người bề ngoài, bên trong của Hoạn Thư và Thúc Sinh, như “đi guốc trong bụng” nhân vật:

- Hoạn Thư: Bề ngoài thơn thớt nói cười/ Mà trong nham hiểm giết người không dao.

- Thúc Sinh: Người ngoài cười nụ cười trong khóc thầm.