Bảng tuần hoàn hiện nay không áp dụng nguyên tắc sắp xếp: Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tăng dần khối lượng nguyên tử.

Bảng tuần hoàn được sắp xếp theo 3 nguyên tắc sau:

- Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân nguyên tử.

- Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thành một hàng.

- Các nguyên tố có cùng số electron hóa trị trong nguyên tử được xếp thành một cột.

Ô nguyên tố không cho biết số khối của hạt nhân.

Tùy theo từng loại bảng, ô nguyên tố cho ta biết một số thông tin như:

- Số hiệu nguyên tử

- Kí hiệu nguyên tố

- Tên nguyên tố

- Nguyên tử khối trung bình.

Ngoài ra: Số hiệu nguyên tử = Số đơn vị điện tích hạt nhân = số thứ tự ô nguyên tố = số proton = số electron.

Một số loại bảng tuần hoàn còn cho biết độ âm điện, năng lượng ion hóa, ....

Chu kì là dãy các nguyên tố được xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần, nguyên tử của chúng có cùng số lớp electron.

Bảng tuần hoàn hiện nay có 7 chu kì. Mỗi chu kì là 1 hàng. Bên cạnh đó có thêm 14 nguyên tố thuộc chu kì 6 và 14 nguyên tố thuộc chu kì 7 được xếp thành hai hàng ở cuối bảng.

⇒ Bảng tuần hoàn hiện nay có 7 chu kì và 9 hàng ngang.

Nguyên tố Al (Z = 13) thuộc chu kì 3, có số lớp electron là 3

Nguyên tử của các nguyên tố trong cùng một nhóm A (trừ He) có cùng số electron hóa trị.

Bảng tuần hoàn hiện nay có 18 cột, chia thành 8 nhóm A (từ IA đến VIIIA) và 8 nhóm B (IB đến VIIIB). Mỗi nhóm là một cột, riêng nhóm VIIIB gồm 3 cột.

Nguyên tố Cl (Z = 17) thuộc nhóm VIIA ⇒ Có số electron hóa trị là 7

Z = 15 ⇒ có 15 electron.

Cấu hình electron của nguyên tố có Z = 15 là: 1s²2s²2p⁶3s²3p³

Có 3 lớp electron ⇒ Thuộc chu kì 3.

Có 5 electron hóa trị ⇒ thuộc nhóm VA.

- Nguyên tử X có 11 electron và 1 electron lớp ngoài cùng nên ở ô số 11, chu kì 3, nhóm IA.

- Nguyên tử Y có 7 electron và 5 electron lớp ngoài cùng nên ở ô số 7, chu kì 2, nhóm VA.

- Nguyên tử Z có 19 electron và 1 electron lớp ngoài cùng nên ở ô số 19, chu kì 4, nhóm IA.

X + 1e → X^-

⇒ Phân lớp ngoài cùng của X là 3p⁵. X là ₁₇Cl

Cấu hình electron đầy đủ của Cl là: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵

Y → Y²⁺ + 2e

Electron lớp ngoài cùng của Y là 4s². Y là ₂₀Ca.

Cấu hình electron đầy đủ của Ca là: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s²

Vị trí trong bảng tuần hoàn: Cl ở ô số 17, chu kì 3, nhóm VIIA; Ca ở ô số 20, chu kì 4, nhóm IIA.

Nguyên tử M → cation M³⁺ + 3e

⇒ Electron lớp ngoài cùng của M là 3s²3p¹. M là ₁₃Al

Cấu hình electron đầy đủ của Al là 1s²2s²2p⁶3s²3p¹

Nguyên tử Y + 2e → anion Y^2-

Electron lớp ngoài cùng của Y là 2s²2p⁴. Y là ₈O

Cấu hình electron đầy đủ của O là 1s²2s²2p⁴

Vị trí trong bảng tuần hoàn: Al ở ô số 13, chu kì 3, nhóm IIIA; O ở ô số 8, chu kì 2, nhóm VIA.

Nguyên tố có Z = 26 có cấu hình electron [Ar]3d⁶4s²

Vị trí trong bảng tuần hoàn: Z ở ô số 26, chu kì 4, nhóm VIIIB.

Ta có: p + e + n = 18 hay 2p + n = 18

⇒ p < 9 ⇒ X thuộc chu kì 2.

Với p ≤ n = 18 – 2p ≤ 1,33p nên 5,4 ≤ p ≤ 6 ⇒ p = 6

X là C (carbon)

Cấu hình electron của C là: 1s²2s²2p²

Nguyên tố C có số thứ tự 6 nằm ở chu kì 2, nhóm IVA trong bảng tuần hoàn.

Số electron trong cation = Số electron trong anion = $\frac{20}{2}$  = 10

Có 3 trường hợp, Al³⁺ và N^3-; Mg²⁺ và O^2-; Na⁺ và F^-

N^3- và O^2- không thỏa mãn mức oxi hóa duy nhất (ví dụ N⁺² trong NO hay O²⁺ trong F₂O)

Vậy, X là Na ở ô số 11, chu kì 3, nhóm IA và Y là F ở ô số 9, chu kì 2, nhóm VIIA của bảng tuần hoàn.

Số p = số e nên 2p + n = 34 (1)

Hạt mang điện là p và e, hạt không mang điện là n nên ta có:

P + e – n = 10 hay 2p – n = 10 (2)

Giải hệ (1) và (2) ⇒ p = 11 và n = 12.

⇒ R là ₁₁Na

Cấu hình electron Na (Z = 11) là: 1s²2s²2p⁶3s¹

Vị trí trong bảng tuần hoàn của R: ô số 11, chu kì 3, nhóm IA.

Cùng nhóm A và ở hai chu kì kế tiếp với tổng Z = 32 thì số proton của hai nguyên tử chênh nhau 8 đơn vị. Tức là p + p + 8 = 32 ⇒ p = 12

Vị trí trong bảng tuần hoàn của A, B: ô số 12 và 20, chu kì 3 và 4, cùng nhóm IIA.